Strona GłównaAktualnościKalendarzGaleriaStrona archiwalnaLinkiO nas

Pół wieku gwiaździarstwa - czyli wybrane wspomnienia z obserwacji Józefa Lubasa cz III.

Bliskie złączenie Regulusa z Księżycem – 19 czerwca 1988 r.

W dniu 19 czerwca 1988 r. w Krośnie, w godz. 20:50 – 21:10 dokonałem obserwacji Księżyca w bliskim złączeniu z Regulusem – gwiazdą pierwszej wielkości w gwiazdozbiorze Lwa. Obserwacji dokonałem tylko przez 20 minut ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne (liczne chmury, które zakryły całe niebo).
 

Bliskie złączenie Regulusa z Księżycem – 3 listopada 1988 r.

 
Księżyc zbliżył się o godz. 03;02 na odległość 4 minut kątowych do Regulusa. Zjawisko obserwowałem w godz. od 02:00 do 03:05. Regulus 1,34 mg. Księżyc w fazie „-34”. 

Heliakalne obserwacje  Syriusza

W Węglówce mój ojciec Teofil Lubas dostrzegł Syriusza 26 sierpnia 1988 r. przed wschodem Słońca. W Krośnie udało mi się to 28 sierpnia 1988 r. Natomiast swego rodzaju rekordem jest seria heliakalnych obserwacji Syriusza w 2015 r. tj. w dniach 25, 27, 29 sierpnia (godz. 04:45).

 

Merkury i Wenus w styczniu 1989 r.

 W dniach 3, 4 stycznia 1989 r. w godz. 16:30 – 16:40 odnalazłem Merkurego na zachodnim horyzoncie w Krośnie. Natomiast w godzinach rannych 6:45 – 7:00 odnalazłem Wenus na wschodnim horyzoncie.

W dniu 8 stycznia 1989 r. – niedziela – o godz. 16:30 w Węglówce po raz pierwszy odnalazłem Merkurego na zachodnim horyzoncie. Następnie do godz. 18:00 obserwowałem całe niebo przy idealnej pogodzie – rzadka okazja aby zobaczyć tyle gwiazd – bez oświetlenia. W mieście sytuacja nie do pomyślenia.

 
Obserwacja Merkurego – niedziela 23 kwietnia 1989 r. – Krosno

 
Od kilku już dni nosiłem się z zamiarem dokonania obserwacji Merkurego na zachodnim horyzoncie. O godz. 20:20 kol. G. Kiełtyka wychodząc rozeznać warunki pogodowe odnalazł Merkurego. Najpierw dokonaliśmy obserwacji Merkurego z dachu jego budynku, a następnie z placu przy piekarni przez teleskop Pana Jana Winiarskiego przy powiększeniu 60 i 120 X. Pogoda wówczas się poprawiła i dostrzegliśmy Jowisza, Marsa, Plejady, cały sześciobok zimowy, Lwa, Pannę Wolarza, Lutnię. Plejady widoczne były do godz. 21:15. Wcześniej zaszedł Syriusz. Merkurego natomiast obserwowaliśmy do godz. 21:18 – maksymalnie aż do jego zachodu. Jedna z udanych obserwacji Merkurego, który znajdował się w odległości 17 stopni od Słońca i widoczny był jak gwiazda zerowej wielkości – bardzo jasny. W obserwacji wzięli udział koledzy Grzegorz Kiełtyka i Wacław Moskal.

 Obserwacja Wenus – piątek – 12 maja 1989 r. – Krosno

O godz. 20-tej obserwując zachód Słońca podjąłem się próby poszukiwania Wenus. Po kilku minutach mignęła mi w lornetce. Była to pierwsza obserwacja Wenus na zachodnim horyzoncie w tym roku – 38 dni po koniunkcji Wenus ze Słońcem. Jasność Wenus – 3,4 mg w odległości 10 stopni od Słońca.

Jowisza dostrzegłem dopiero o godz. 20:30, natomiast nie udało się odnaleźć Merkurego, którego jasność wynosiła + 1,8 mg. O godz. 21-szej odnalazłem Marsa (ostatni raz na zachodnim horyzoncie). W obserwacji wziął udział kol. G. Kiełtyka. Warto nadmienić iż ostatni raz widziałem Wenus w dniu 4 stycznia 1989 r. w godzinach rannych na wschodnim horyzoncie. 

Obserwacja bliskiego złączenia Jowisza i Wenus – 21, 22,23 maja 1989 r. – Krosno

 

Obserwacje prowadzono przez lornetkę w godz. 20:15 – 21:00
W dniu 23 maja udało się zaobserwować najbliższe położenie Jowisza i Wenus w odległości 1 stopnia. Był to zarazem ostatni dzień widzialności Jowisza na zachodnim horyzoncie (ze względu na pogodę). Również Wenus nie zaobserwowano do 18 czerwca 1989 r.

 

Zapiski obserwatora

10 grudnia 1989 r. Węglówka – godz. 16:40
Krótka obserwacja Wenus oraz Saturna. Saturn widoczny przeze mnie po raz ostatni na zachodnim horyzoncie.

 

16 grudnia 1989 r.

Ze względu na pogodę nie udało się przeprowadzić obserwacji brzegowego zakrycia Osiołka Południowego w Raku przez Księżyc. Do tej obserwacji przygotowywano się niezwykle starannie. Opracowano wszystkie dane, materiały, itd. Niestety Księżyc za chmurami, bezwietrznie, bez szans na obserwacje.

 

25 grudnia 1989 r.  Boże Narodzenie – Węglówka

 

Obserwacja Wenus – 25 dni przed dolnym złączeniem ze Słońcem. Bardzo dobrze widoczna okiem nieuzbrojonym jak jasna latarnia na zachodnim horyzoncie. Podobnie przez lornetkę. Natomiast obserwując ją przez lunetę własnej roboty mojego ojca – widoczny wyraźny sierp – jak Księżyc 4 dni po nowiu. Widoczna na niebie w gwiazdozbiorze Koziorożca. Następnie co kwadrans obserwowałem niebo m. in. Jowisza, Plejady, Bliźnięta, Byka, Oriona, zachodzący Trójkąt Letni, Niedźwiedzicę, Mirę-Ceti.

 

31 grudnia 1989 r. – Węglówka

 

Obserwacja Wenus – 18 dni przed dolnym złączeniem ze Słońcem. Księżyc odnaleziono o 15:02, Wenus o 15:05. Obserwowany zachód Słońca od domu 15:21, a z górki za potoczkiem o 15:31 (widoczne dwa zachody Słońca).

7 stycznia 1990 r. – Węglówka

 
Obserwacja fazy Wenus – 11 dni przed dolnym złączeniem ze Słońcem. Wenus posiadała 5 % oświetlonej tarczy – piękny „rogalik”. Wenus w odległości 10 stopni od Słońca. Obserwowano koniunkcję Księżyca z Plejadami. Zakrycie Plejad nastąpiło w godz. 14:40 – 16:15, a więc przy Słońcu 8 stopni nad horyzontem do -4 stopni pod horyzontem (niemożliwe do dokonania obserwacji ze względu na jasne tło nieba). Faza Księżyca – 84. Pierwsze gwiazdki dostrzegłem około 16-tej obok Księżyca w odległości 10 minut kątowych.

 8 stycznia 1990 r. – Krosno

 
Obserwacja Marsa. Godz. 6:30. Po raz pierwszy od 12 maja 1989 r. odnalazłem Marsa tym razem na wschodnim horyzoncie na lewo od Antaresa – kilka stopni, razem z Antaresem w polu widzenia lornetki. Była to zarazem pierwsza widoczność Antaresa po koniunkcji ze Słońcem. Mars bardzo podobny kolorem do Antaresa – zgodnie z nazwą (czerwona planeta). Widoczny również charakterystyczny układ 3 gwiazdek przed Antaresem. 

 Po zachodzie Słońca widoczna Wenus – ostatni raz na zachodnim horyzoncie na 10 dni przed złączeniem ze Słońcem.

 25 stycznia 1990 r. „Chac noh ek” w Krośnie

 

W dniu 25 stycznia 1990 r. o godz. 06:50 ujrzałem Wenus po raz pierwszy na wschodnim horyzoncie – 7 dni po dolnym  złączeniu ze Słońcem – 12 stopni od Słońca. Bardzo dobrze widoczna, rzucała się w oczy. Przez lornetkę wyglądała bardzo okazale jak również przez teleskop (piękny rogalik). Obserwowałem ją do godz. 07:30 okiem nieuzbrojonym. A więc udało się. „Chac noh ek” w Krośnie – jak mawiali Majowie.

Zestawienie obserwacji Merkurego

 

1988 – maj – 8, 9 – pierwszy raz w godz. wieczornych na zachodnim horyzoncie,
1988 – październik – 27 godz. 5:30 na wschodnim horyzoncie,
1989 – styczeń – 3,4,8 – na zachodnim horyzoncie,
1989 – kwiecień 23, za zachodnim horyzoncie,
1990 – kwiecień 1,2,9,10,11 – na zachodnim horyzoncie,
1990 – lipiec 28 – na zachodnim horyzoncie
1991 – kwiecień – 1 na zachodnim horyzoncie,
1991 – lipiec 8,12 – na zachodnim horyzoncie,
1991 – wrzesień – 11 – na wschodnim horyzoncie.

 

2 maja 1990 r. – Krosno – Obserwacja nieba wieczornego

 W godzinach wieczornych dokonałem obserwacji nieba. Dostrzegłem jeszcze Syriusza lecz nisko nad horyzontem oraz Plejady. Były to końcowe obserwacje przed złączeniem ze Słońcem.
Następnie o godz. 21:36 dokonałem ciekawej obserwacji w układzie księżyców Jowisza. Księżyc 1-szy Io ukryty był za tarczą i w cieniu Jowisza, O godz. 21:36 zauważyłem koniec zaćmienia tego Księżyca, który pojawił się nagle zza tarczy Jowisza.

 27 czerwca 1990 r. – Krosno – godz. 3:00

 

Krótka obserwacja Wenus, która znajdowała się pod Plejadami. Plejady widoczne po raz pierwszy na wschodnim horyzoncie po koniunkcji ze Słońcem. Ostatni raz obserwowałem je 2 maja na zachodnim horyzoncie.

 22 lipca 1990 r. – Krosno – Obserwacja nieba wieczornego

W godzinach wieczornych tj. od 22-giej do 23:30  dokonałem obserwacji nieba obserwując m. in kometę Levy 1990c przy bardzo dobrych warunkach pogodowych. Następnie obserwowano Saturna, gwiazdozbiór Strzelca, a w nim odnaleziono Urana. Z kolei odnaleziono okolice oraz gwiazdę SAO 186343, która miała być zakryta przez planetoidę w dniu 9 sierpnia 1990 r.

 6 sierpnia 1990 r. – Krosno – Obserwacja nieba wieczornego

 

W godzinach wieczornych po przeprowadzeniu obserwacji komety Levy dokonałem obserwacji Jowisza (pierwszy raz po koniunkcji ze Słońcem) znajdował się 6 stopni od Wenus – obiekty widoczne w polu widzenia lornetki – oraz pół Oriona (Betelgeuse, Bellatrix oraz pas Oriona (kosy).

 9 sierpnia 1990 r. – Krosno – zakrycia gwiazd przez planetoidy

Próbę obserwacji zakrycia gwiazdy SAO 186343 przez planetoidę 679 Pax podjęto            w Krośnie. Obserwatorzy kol. Grzegorz Kiełtyka dysponując teleskopem Maksutow 100/1000 mm pow. 50x wraz z kol. Józefem Lubasem – luneta 20 x 50 mm w czasie od 20:50 do 21:13 UT nie zanotowali zakrycia. Warunki obserwacji średnie, utrudnione blaskiem Księżyca.  W czasie obserwacji widoczna gwiazda SAO 186343 widoczna w polu widzenia instrumentów.

 13 sierpnia 1990 r. poniedziałek  – Krosno – obserwacja porannego nieba

 W godz. 4:00 – 5:00 dokonałem obserwacji bliskiego złączenia Jowisza i Wenus okiem nieuzbrojonym, przez lornetkę 7 x 50 oraz refraktor.

Maksymalne złączenie obserwowanych obiektów to 8 minut kątowych. Podobną obserwację przeprowadzono w dniu 23 maja 1989 r. na zachodnim horyzoncie. Obiekty były wówczas widoczne w odległości 1-go stopnia. Takie koniunkcje nie są częste i są godne uwagi. Warto spojrzeć na nie nawet okiem nieuzbrojonym. Obiekty prawie „ocierają” się o siebie.

 29 kwietnia 1991 r.  „Dopóty nie będzie ciepłej rosy, dopóki z wieczora nie zajdą kosy

Wieczorna próba odnalezienia „Kos” i Plejad w Krośnie powiodła się. O godz. 20:40 dostrzeżono „Kosy” i Plejady. Świecił jeszcze Aldebaran, a kilka minut wcześniej widziano Syriusza. Kosy i Plejady widziano przez lornetkę lecz były słabo widoczne, ale jednak. Ludowe przysłowie mówi: „Dopóty nie będzie ciepłej rosy, dopóki z wieczora nie zajdą kosy”.

13 czerwca 1991 r.  – Krosno – Planetarne trio w lornetce

O godz. 21: 15 w Krośnie w polu widzenia lornetki 7 x 50 zaobserwowano planetarne trio tj. Wenus, Jowisz i Mars w następujących odległościach między sobą: Jowisz – Wenus 4,5 stopnia, Jowisz – Mars 1,0 stopnia, Mars – Wenus – 3,7 stopnia.

7 lipca 1991 r.  – Krosno – Trzy planety i Regulus

O godz. 21: 30 w Krośnie dokonałem obserwacji Regulusa w otoczeniu planetarnego trio Wenus, Mars, Jowisz. Bardzo piękne obiekty. Natomiast o godz. 22:30 odnaleziono Urana  w Strzelcu.

8 lipca 1991 r.  – Krosno – Regulus i cztery planety

O godz. 21: 15 w Krośnie do obiektów obserwowanych dzień wcześniej tj. Regulusa, Wenus, Marsa i Jowisza dołączył Merkury bardzo nisko na zachodnim horyzoncie. Niezapomniane obserwacje.

9 lipca 1991 r.  – Krosno – Heliakalny wschód Aldebarana.

O godz. 3:30 rano widoczny Aldebaran – pierwszy raz po złączeniu ze Słońcem.

12 lipca 1991 r.  – Węglówka

W godz. 21-sza do 21:15  wspólnie z Ojcem obserwowaliśmy Merkurego oraz planety , Mars, Jowisz oraz gwiazdę pierwszej wielkości Regulusa w Lwie. Merkury widoczny około 3 stopni „nad lasem” na zachodnim horyzoncie.

11 września 1991 r.  – Krosno – Regulus widoczny na niebie po koniunkcji ze Słońcem

Ranna obserwacja koniunkcji Jowisz, Regulus, Merkury – obiekty widoczne w polu widzenia teleskopu oraz 11 stopni na prawo widoczna Wenus. Obserwacja w godzinach 5:00 do 5:20.  Również należy odnotować fakt iż była to pierwsza obserwacja Regulusa po koniunkcji ze Słońcem (20 dni po złączeniu ze Słońcem).

2 listopada 1991 r.  – Krosno – dzienna obserwacja Wenus

Dzienna obserwacja Wenus do godz. 12:12 przez lornetkę, a okiem nieuzbrojonym widoczna do godz. 11:45 (pomocą okazał się Księżyc w koniunkcji z Wenus).

Teofil Lubas - Niezwykłe zjawisko – Węglówka 17 listopada 1989 r.

Niezwykłe zjawisko zorzy polarnej było widoczne w dniu 17 listopada 1989 r. z terenu Podkarpacia. Obserwując zachód Wenus i Saturna spojrzałem na niebo północne. I o dziwo, na tle Wielkiej Niedźwiedzicy od strony tylnych kół Wielkiego Wozu ku horyzontowi, zauważyłem wyraziste promieniowanie koloru jasnoczerwonego przechodzące w kolor różowo-pomarańczowy. Wystąpiło ono w godzinach od 17:45 do 18:05. Następnie    w godzinach od 18:45 do 19:05 w gwiazdozbiorach Herkulesa, Woźnicy i Rysia pojawiły się dwie  o mniejszych rozmiarach, czerwone łuny zorzy polarnej. Interesującym jest fakt, że na tle zorzy były bardzo dobrze widoczne gwiazdy. Obserwacji zjawiska dokonałem   w Węglówce – niedaleko Krosna – w miejscu o współrzędnych geograficznych: długości 21o45’ i szerokości 49o46’. Zjawisko widoczne było na terenie Podkarpacia przez wiele osób wywierając nieopisane wrażenie.


    
Teleskop   


 powrót do cz IV komety